Oude Kerk

website

Oorspronkelijk stond op deze plaats aan de Dorpsstraat 59 een gotisch kerkgebouw uit de 14e eeuw. In 1783 was dit kerkgebouw echter zo vervallen, dat tot nieuwbouw werd besloten.


Gravure Dorpsstraat Zegwaart uit 1762 met de eerdere Middeleeuwse kerk

Het huidige kerkgebouw is gebouwd in de periode 1785-1787 en werd ontworpen door Jan Guidici, een architect van Italiaanse afkomst, die woonde en werkte in Rotterdam. De uit 1642 daterende toren, op een bakstenen voet uit de 15e eeuw, werd bij de nieuwbouw van de kerk gehandhaafd.
De statige ingangspartij aan de noordzijde, waar vroeger de ambachtsheren van Zoetermeer en Zegwaard de kerk binnenkwamen, is in streng classicistische stijl uitgevoerd. Aan die noordgevel vinden we een bord met vermelding van de legging van de eerste steen, een tweede steen ligt achter in het koor van de kerk en vermeldt de voltooiing van het kerkgebouw. De Oude Kerk is sinds de restauratie in 1970 door Piet van de Sterre uit Leiderdorp een Rijksmonument.
Het inwendige van de kerk wordt door vier pijlers verdeeld in een ruimte, die de vorm heeft van een Grieks kruis, een kruis met vier ongeveer even lange armen. Door de grote raampartijen en de wit gestucte muren heeft de kerkzaal een prettig licht interieur. De ruimte heeft een fraaie akoestiek.
De kansel en het doophek werden vervaardigd door Franciscus van Ursel uit Antwerpen. Van het oorspronkelijke doophek zijn nog twee stukken te zien aan de zijkanten van de kerkenraadsbanken. De vier oude psalmborden aan de pilaren hangen, zijn van de hand van J. Robijn uit Rotterdam. Op deze borden is aangegeven: Psalm 132: 8, 9 en 10. Deze verzen zijn gezongen bij de ingebruikname van de kerk in het najaar van 1787.
Opvallend zijn ook de herenbanken met luifels en wapenschilden. Deze banken zijn speciaal vervaardigd als zitplaatsen voor de ambachtsheren van de oude dorpen Zegwaart en Zoetermeer. Een ambachtsheer is qua functie enigszins te vergelijken met de huidige functie van burgemeester. Het koor werd oorspronkelijk afgesloten met een smeedijzeren hek. Bij de restauratie heeft men dit hek tegen de oostmuur geplaatst, zodat de koorruimte nu gebruikt kan worden voor de avondmaalsviering en als podium voor koren en ensembles.

De restauratie werd uitgevoerd in de jaren 1967-1970. Vrijwel alle banken werden toen door stoelen vervangen. Het schilderwerk werd weer uitgevoerd in de oorspronkelijke kleuren, met rood als basiskleur. In het voorjaar van 2002 is een grote onderhoudsbeurt uitgevoerd. Ook vond toen een restauratie van het orgel plaats en werd de orgelkas in de huidige mahoniehouten kleur geschilderd. In 2017 werd de kerktoren uitgebreid gerestaureerd, met financiële steun van de overheid, de kerk en vele donateurs.
De rieten stoelen die in 1970 de oude houten kerkbanken hadden vervangen, werden na jarenlang gebruik op hun beurt in 2019 vervangen door een nieuw type stoel, dat makkelijker verplaatsbaar, snel te koppelen en stapelbaar is. Sinds enkele jaren wordt de audiovisuele installatie in de kerkzaal in fasen gemoderniseerd. In 2024 zijn de plafonds en muren opnieuw gewit en zijn de grote gordijnen vernieuwd. In maart 2020 werd de nieuwe aanbouw aan de kerk, genaamd De Herberg, in gebruik genomen. Dit moderne gebouw bevat op de begane grond een ruime foyer met faciliteiten en op de eerste etage twee aparte kleinere zalen.